H6 - BOT

ALGEMEEN

• ectoderm, mesoderm, endoderm;

  • uit mesoderm wordt bot gevormd

  • mesoderm bevat mesenchymale stamcellen = osteoprogenitorcellen, deze differentiëren tot osteoblasten die dan differentiëren tot osteocyten

• bot is een type bindweefsel, maar een volledig bot is een orgaan, opgebouwd uit meerdere weefseltypes zoals zenuwweefsel, kraakbeen en bloedvaten.

  • hyalien kraakbeen

    • meest voorkomend

    • neus, ribben, strottenhoofd, uiteinden van botten …

  • elastisch kraakbeen

    • flexibel

    • oren + epiglottis

  • fibreus kraakbeen

    • meest compressiebestendig

    • wervels in wervelkolom

• types;

  • primair / plexiform; jong, minder gestructureerd bot → minder stevig

  • secundair / lamellair; matuur, gestructureerd bot → stevig

    lamellen georganiseerd in osteonen = boteenheden = Havers systeem

    verticaal = Havers kanaal; horizontaal tss lamellen = kanalen Volkmann

    • compact

      • schacht/diafyse lange benen gevuld met geel beenmerg; opslag vet

    • spongieus

      • holtes gevuld met rood beenmerg; aanmaak bloed

    

• functies;

  • ondersteuning; structuur van het lichaam

  • bescherming organen (vb. ribben beschermen het hart)

  • beweging; werken als hefbomen voor spieren

  • opslag mineralen (zoals calcium en fosfaat) en vetten

• bot is omgeven door twee lagen bindweefsel;

  • buitenste laag = periost(eum)

    • stevige vezellaag + enkele laag platte cellen;

      • osteoprogenitorcellen, osteoblasten en osteoclasten

    • functies; voeding + groei (in dikte) + herstel + spieraanhechting

    • bevat bloedvaten, zenuwen

  • binnenste laag = endost(eum)

    • enkele laag platte cellen;

      • osteoprogenitorcellen, osteoblasten en osteoclasten

    • functies; groei + herstel + bot afbraak/opbouw

OSTEOGENESE

• directe / desmale / intramembraneuze botvorming;

  • mesenchym → bot

    • geen “tussenstap” v. kraakbeen

  • vb. schedelbeenderen …

• indirecte / chondrale botvorming

  • mesenchym → kraakbeen → bot

  • 2 subtypes;

    • perichondraal

    • enchondraal

  • bestaan foetaal uit kraakbeen, wordt geleidelijk vervangen door bot

  • vb. dijbeen, opperarm …

• opm; er wordt steeds eerst plexiform bot aangemaakt!!

CELLULAIRE COMPONENT

• osteoblast

  • afkomst; osteoprogenetorcellen

  • functie; aanmaak bot + aanmaak matrix

  • actief

  • locatie; rand gemineraliseerd bot

• osteocyt

  • afkomst; osteoprogenetorcellen

  • functie; onderhoud bot

  • rustend

  • locatie; zit vast in lacunes i/d matrix

    • als osteoblast vast komt te zitten in matrix spreken we over osteocyt

• osteoclasten

  • afkomst; monocyten bloedbaan

    • MPS = mononucleaire-fagocyt-systeem

  • functie; afbraak bot → mineralen komen vrij

  • lacunes van Howship = sporen van botafbraak

ECM

• anorganisch;

  • 60 à 65%

  • bestaat uit Ca-hydroxy-apatietkristallen (= Ca - PO₄ - OH)

• organisch;

  • 35 à 40%

  • osteoïd

    • 95% collageen type I

      • type (b)one

    • 5% grondstof (proteoglycanen, glycoproteïnen)

METABOLISCHE ACTIVITEIT

• zeer actief weefsel

• metabolisme bepaald door [Ca²⁺] in bloed; Ca wordt opgeslagen in botten

  • conc. te laag → parathormoon door bijschildklier → botafbraak

  • conc. te hoog → calcitonine door schildklier → botaanmaak

BOTREGENERATIE

• zeer goed, vanwege rijke doorbloeding

• osteoprogenitorcellen in periost(eum) én endost(eum)

BOTVERBINDINGEN

• synarthrosen = immobiele gewrichten

  • fibreuze verbinding; samengehouden door fibreus BW

  • kraakbenige verbinding; samengehouden door

    • hyalien kraakbeen; synchondrosis = primair

    • fibrocartilago; symphysis = secundair

• diarthrosen = bewegende gewrichten

  • synoviaal = gewricht; samengehouden door gewrichtskapsel

    • buitenste laag; fibreus

    • binnenste laag; synoviaal membraan