AP Reviewer 3rd Quarter Quarterly Exam

Pagsulong ng Nasyonalismo sa Burma

Panahon ng Kolonyalismo at Unang Kilusang Nasyonalista

• Naging kolonya ng Britanya noong 1896, pinamamahalaan bilang bahagi ng India, kaya nagkaroon ng matinding pagtutol ng mga lokal.

• Itinatag ang General Council of Burmese Association upang pag-isahin ang mga pangkat-etniko laban sa mga Ingles.

• Lumakas ang nasyonalismo noong 1930s, kasabay ng mga kilusan sa Tsina at Pilipinas.

Kilusang Dobama Asiayone

• Itinatag noong 1937 ng mga mag-aaral sa Rangoon, na itinaguyod ang pagkakakilanlang Burmese.

• Ginamit nila ang terminong "thakin" (na dating para lang sa mga Kanluranin) upang ipakita ang kanilang pagmamay-ari sa kanilang bansa.

• U Aung San → Isang pangunahing pinuno ng kilusan na may slogan: “Ang Burma ang aming bansa; Panitikang Burmese ang aming panitikan; Wikang Burmese ang aming wika.”

Burma Act of 1935 at Pag-unlad ng Pulitika

• Burma Act of 1935 → Pinagtibay ang isang Saligang Batas, inilagay ang Burma sa ilalim ng direktang pamamahala ng Britanya ngunit may limitadong sariling gobyerno.

• Pinayagan ang ilang nakapag-aral na Burmese na magkaroon ng posisyon sa pamahalaan.

• U Aung San → Naging unang Punong Ministro ng Burma, ngunit pinaslang noong 1947.

Pagsulong ng Nasyonalismo sa Vietnam

Impluwensya ng Pananakop ng Pranses

• Ipinakilala ng Pranses ang ideya ng karapatang pantao at kalayaan, na nagpalakas ng nasyonalismo.

• Lumakas ang galit ng mga Vietnamese matapos ang Unang Digmaang Pandaigdig dahil sa mahigpit na kontrol ng Pranses sa ekonomiya.

• Nguyen Ai Quoc (Ho Chi Minh) → Sumali sa Partido Komunista ng Pransiya (1920) upang pag-isahin ang mga nasyonalista.

Pagbuo ng Viet Minh

• Itinatag ni Ho Chi Minh ang Indo-Chinese Communist Party (1930) upang pagsamahin ang mga nasyonalista.

• Viet Minh → Samahang lumaban sa pangangamkam ng Pranses at nagbigay inspirasyon sa paglaban para sa kalayaan.

• Malaki ang ginampanan ng Viet Minh sa pagpapakilos ng mga Vietnamese laban sa kolonyalismo.

Pagsulong ng Nasyonalismo sa Pilipinas

Unang Kilusang Nasyonalista

• Lumawak ang nasyonalismo sa pagitan ng 1872-1892, na humantong sa Himagsikan ng 1896.

• Ang pagbitay sa GomBurZa (Gomez, Burgos, Zamora) noong 1872 ay nagpalakas ng damdaming makabayan.

• Jose Rizal → Isinulat ang Noli Me Tangere at El Filibusterismo na nagmulat sa kamalayan ng mga Pilipino.

Katipunan at Himagsikang Pilipino

• Andres Bonifacio → Itinatag ang Katipunan (1892) at pinangunahan ang Himagsikan ng 1896.

• Digmaang Kastila-Amerikano (1898) → Napunta ang Pilipinas sa ilalim ng Estados Unidos.

• Unang Republika ng Pilipinas (1899) → Ipinahayag ni Emilio Aguinaldo, ngunit hindi kinilala ng U.S.

Panahon ng Kolonyalismong Amerikano at Landas patungo sa Kalayaan

• Batas Tydings-McDuffie (1934) → Itinatag ang Pamahalaang Komonwelt bilang paghahanda sa kalayaan.

• Sa kabila ng mga hamon, ipinahayag ang kalayaan noong Hulyo 4, 1946 matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Pagsulong ng Nasyonalismo sa Indonesia

Unang Samahang Nasyonalista

• Budi Utomo (1908) → Unang kilusang nasyonalista, layuning mapabuti ang kalagayan ng mga Javanese farmers.

• Sarekat Islam (1912) → Pinangunahan ang repormang pang-ekonomiya at panrelihiyon.

• Indies Social Democratic Association (1914) → Naging Indonesian Communist Party (1920).

Tensiyon sa Pulitika at Pag-unlad ng Nasyonalismo

• Nagkaroon ng hatiang pananaw sa loob ng Sarekat Islam sa pagitan ng mga konserbatibo at komunista.

• Nabigo ang pagaalsa ng komunista noong 1921, kaya mas pinaghigpitan ang mga nasyonalista.

• Sukarno → Naging pinuno ng Nationalist Party of Indonesia, na nagtaguyod ng kalayaan mula sa Olandes.

Konteksto ng Timog-Silangang Asya Matapos ang Digmaan

Pag-usbong ng Nasyonalismo

• Nabigo ang pagaalsa ng komunista sa Indonesia, kaya itinatag ang General Study Club (1926) na naging Nationalist Party of Indonesia sa ilalim ni Sukarno.

• Lumaganap ang mga kilusan para sa kalayaan sa buong Timog-Silangang Asya matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Epekto ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Pilipinas

• Kahit idinaklara ang kalayaan noong Hulyo 4, 1946, nanatili ang neokolonyalismo dahil sa kontrol ng Estados Unidos sa ekonomiya at militar.

Mga Hamon sa Pagkabansa ng Pilipinas

Demokrasyang Elitista

• Ang kapangyarihan sa pulitika at ekonomiya ay nasa kamay ng iilang pamilya, kaya’t hindi tunay na inklusibo ang demokrasya.

Neokolonyalismo

• Bagamat malaya na sa papel, nanatili ang malakas na impluwensya ng U.S. sa ekonomiya at kultura.

• Parity Rights Agreement → Nagbigay sa mga Amerikano ng pantay na karapatan sa likas na yaman ng Pilipinas.

• Ang mga base militar ng U.S. (Clark, Subic) ay naging simbolo ng neokolonyalismo.

Pag-usbong ng Kilusang Rebolusyonaryo

Kilusang Komunista sa Pilipinas

• Communist Party of the Philippines (CPP, 1930) → Itinatag bilang tugon sa mga suliraning panlipunan.

• CPP (1968) → Muling binuhay ni Jose Maria Sison, nagpatibay ng Maoismo, at bumuo ng New People's Army (NPA).

• Layunin nitong reporma sa lupa, paglaban sa katiwalian, at anti-imperyalismo, ngunit humantong sa armadong labanan.

Kilusang Moro

• Pakikibaka ng mga Muslim sa Mindanao laban sa diskriminasyon at pang-aagaw ng lupa.

• MNLF (1972, Nur Misuari) → Layunin ang awtonomiya para sa Bangsamoro.

• MILF (1984) → Mas radikal, nagnanais ng isang Islamic State.

• Abu Sayyaf (1990s) → Gumamit ng terorismo at kidnap-for-ransom.

• Bangsamoro Organic Law (2014) → Lumikha ng Bangsamoro Autonomous Region in Muslim Mindanao (BARMM) para sa kapayapaan.

Hamon sa Timog-Silangang Asya

Khmer Rouge at Genocide sa Cambodia

• Pol Pot (Khmer Rouge, 1975) → Nagpatupad ng radikal na komunismo at pumatay ng 1.7 milyon.

• Killing Fields → Pinatay ang intelektwal, monghe, at mga may pinag-aralan.

• Vietnam (1979) → Pinalayas ang Khmer Rouge, ngunit nag-iwan ng matinding trauma sa Cambodia.

Vietnam War (1955-1975)

• Hilagang Vietnam (Ho Chi Minh) vs. Timog Vietnam (suportado ng U.S.).

• Tet Offensive (1968) → Napahina ang suporta ng U.S. sa digmaan.

• Pagbagsak ng Saigon (1975) → Naging komunista ang buong Vietnam.