§ 3. Jak wyobrażano sobie Ziemię w najdawniejszych czasach
^^Poznanie Ziemie w czasach pierwotnych:^^
- Aby odróżnić rzeki, jeziora, góry i lasy ludzie nadawali im nazwy. Nazwy te przekazywano ustnie z pokolenia na pokolenie
- Wiedza o przyrodzie potrzebna była nawet pierwotnym ludziom zamieszkującym naszą planetę 40–30 tys. lat temu. Pierwotni zbieracze i myśliwi starali się poszerzać swe tereny łowieckie i zbierackie kosztem często bardzo oddalonych ziem. W taki sposób poznawali coraz to nowe przestrzenie. Musieli oni poznawać świat otaczający, żeby móc:
- Zbierać owoce
- Łowić ryby
- Polować na dzikie zwierzęta
- Ratować się przed groźnymi zjawiskami przyrody
- Widziane krajobrazy najdawniejsi ludzie przedstawiali w postaci nacięć na:
- Ścianach jaskiń
- Korze drzew
- Kościach zwierząt
- Tak była przekazywana następnym pokoleniom informacja o:
- Łowieckich terenach
- Pułapkach
- Tym jak trafić do nowych miejsc
^^Jak w dawnych czasach wyobrażano sobie budowę świata i kształt Ziemi:^^
- Słowianie wyobrażali sobie Ziemię jako krążek leżący na trzech wielorybach
- Grecy uważali, że Ziemia to krążek otoczony Rzeką-Oceanem
- Babilończycy myśleli, że Ziemia to góra światowa otoczona morzami, a z wierzchu nakryta twardym niebem
- W Indiach Ziemię wyobrażano sobie jako kopułę znajdującą się na trzech słoniach
- Egipcjanom wydawało się, że nad boginią Ziemi świecąc gwiazdami pochyliła się bogini nieba Nut
- Indianie Ameryki Północnej wierzyli, że budowa świata jest podobna do statuetki, gdzie wieloryb to Ziemia, figurki mężczyzny i kobiety – to ludzkość, a orzeł to niebo
^^Pierwsza znana ekspedycja:^^
- Wzmianka o której dotarła do naszych czasów odbyła się jeszcze 3,5 tys. lat temu
- Zorganizowała ją kobieta – królowa Egiptu starożytnego Chatszepsut
- Wysłała ona pięć statków do kraju Punt – „Ziemi Boga” (przypuszcza się, że było to gdzieś na półwyspie Somali)
- Egipcjanie zakupili tam:
- Drewno z czarnego drzewa
- Kadzidło
- Małpy
- Kość słoniową
- Złoto
- Niewolników
^^Jak w dawnych czasach wyobrażano sobie Ziemię:^^
- Starodawni ludzie różnie wyobrażali sobie kształt Ziemi. Mieszkańcom równinnych terenów wydawało się, że Ziemia jest płaska, a mieszkańcom gór, że jest górzysta
- Najbardziej rozpowszechnione były poglądy, że Ziemia jest płaska. Wiedza starożytnych ludzi o świecie sprowadzała się do poznania najbliższego otoczenia
- Wiedza o kształcie naszej planety była szczególnie ważna dla dalszego rozwoju geografii jako nauki, a szczególnie dla rysowania wiarygodnych map
^^Najdawniejsi Żeglarze:^^
- Najdawniejszych odkryć geograficznych dokonali starożytni Egipcjanie. Zasiedlali oni Afrykę na wybrzeżach Mórz Śródziemnego i Czerwonego. Wiadomo, że już 3,5 tys. lat temu Egipcjanie wyruszali w dalekie podróże wzdłuż brzegów Morza Czerwonego na południe
- W tych czasach jeszcze nikt nie wiedział, że Afryka (wtedy nazywano ją Libią) ze wszystkich stron otoczona jest morzami. Odkrycia tego dokonali Fenicjanie – naród zamieszkujący wschodnie wybrzeże Morza Śródziemnego. Byli oni odważnymi żeglarzami. W VI w. p.n.e. Fenicjanie za trzy lata opłynęli Afrykę i przekonali się, że jest ona ze wszystkich stron otoczona wodą. O ich podróży dowiadujemy się z pracy starożytnego greckiego historyka Herodota
- Podróż Fenicjan dookoła Afryki uważana jest za najważniejsze wydarzenie doby starożytnej. Pierwsi podróżnicy dokonali dzieła o ogromnym znaczeniu – podołali odległość dzielącą narody. Ludzie pomału zaczęli dowiadywać się jedni o drugich. Za jakiś czas tędy prowadziły już szlaki handlowe, po których z początku wyruszali odważni śmiałkowie. Z ich opowieści o niewiadomych ziemiach i ludziach je zamieszkujących kształtował się geograficzny obraz świata
^^Pierwsze mapy geograficzne:^^
- Zdobyte przez podróżników wiadomości o nieznanych dawniej ziemiach uogólnili greccy uczeni filozofowie
- Eratostenes wykorzystał dane astronomii, fizyki i matematyki, aby wyodrębnić geografię jako samodzielną naukę. Właśnie on stworzył pierwszą mapę, która dotarła do naszych czasów (III w. p.n.e). Wkład Eratostenesa w rozwój geografii jest tak znaczący, że jest on uważany za ojca geografii
Mapa Świata Eratosetenesa

- Prace greckich uczonych świadczą o narodzeniu geografii jako prawdziwej nauki już w czasach antycznych. Lecz wtedy była ona przeważnie nauką opisową. Na pierwszych mapach przedstawiono tylko niewielką część Ziemi. Ponad 3/4 powierzchni ziemskiej nadal pozostawały nieznane
- W II w. Klaudiusz Ptolemeusz ułożył bardziej współczesną mapę. Świat znany wtedy Europejczykom już był o wiele większy. Na mapie Ptolemeusza było więcej obiektów geograficznych. Lecz i ta mapa nie była dokładna. Nie zważając na to, mapami i ośmiotomową „Geografią” Ptolemeusza posługiwano się przez 14 wieków
Mapa Świata Ptomeleusza

Zapamiętaj:
- W dawnych czasach ludzie nie wiedzieli, że Ziemia jest kulą i wyobrażali sobie jej kształt w różny sposób
- Najdawniejszych podróży morskich dokonali Egipcjanie i Fenicjanie. Oni udowodnili, że Afryka ze wszystkich stron otoczona jest wodą
- Pierwsze znane mapy geograficzne ułożone były przez starożytnych uczonych greckich Eratostenesa (III w. p.n.e.) i Ptolemeusza (II w.)