Module 3

^^Taaluniversalia^^

Noam Chomsky:

• = amerikaanse taalkundige
• 1928
• alle mensen beschikken over soort universele grammatica
• = aangeboren vermogen om taal te leren
• mensen onbewust v/d principes v/d onderligging van de taal maar kunnen vlot leren door de ‘blauwdruk’

Taalwetenschappelijke stappen genomen om naar oertaal te gaan in de volgende eeuwen:

• 16de E: gelijkenissen ondekt Sanskriet → India en Europese taal
• 18de E: Indo- Europese taalfamilie

Subgroepen van de Indo- Europese taalfamile somt door pfsr Swaan → S,R,G,K (Selvische, romaanse, germaanse, keltische)

Joseph H. Greenberg - taalwetenschapper → onderzoek oertaal

• Conclusie onderzoek: al die honderen inheemse talen die op het westerlijke halfrond worden gesproken, hangen samen.
• Methode die hij gebruikte:

1. hij ging begrippen onderzoeken die universeel zijn, zoals; een, twee, knie, jij, ik…

2. Hij onderzoekt welke klankcombinaties in verschillende talen voor die begrippen hebt.

   Hoezeer lijken die op elkaar, zo ontwikkelde hij een staamboom → Lexicostatische methode

3. Zo ontdekte hij 12 grote taalfamilie, dan zoekt hij de verband daartussen of hij kon komen op een taal die in verband is met andere talen.

4. Zo had hij 27 woorden afgeleid v/d oertaal

• Kuno, mona, mana! Kana, mena = Vrouw, man blijft! Hou vast kennis!
• Wetenschappers die deelgenomen hebben in de universele taalelementen: antropologen, etno- archeologen, paleo- antropologen, genetici.

^^II.^^

Oudste ndls woord: Aan (1ste persn enklvd van unnan) - gevonden in een runeninscriptie in de begin van 5de E.

• ‘Hebban olla vogala…’ is niet de oudste nederlandstalige zin want, ‘Maltho, thi afrio, lito’ komt uit Lex Salica (8ste E) dus het was 3 euuwen vroeger dan ‘Hebban olla vogla…’.

  De oudste zin betekent, Ik zeg: Ik laat je vrij, halfvrij. Deze rechtsformule werd uitgesproken door het vrijverklaren van een laat, een gedeeltelijk onvrije boer.

• Eigenschap van ‘Hebban olla vogela…’ → de oudernederlandse kende naamvallen. NUT? → de naamvalsuitgangen laten zien welke functie de zinsdeel heeft.

• Door het Proto- Indo- Europees ontstond Oergermaans.

• Germaanse klankverschuiving en waarvoor zorgde die klankverandering?

  → Het geheel van klankverandeing ontdekt door Jakob Grimm, gaat over de verandering van IE (indo europees) naar G (germaans). Het zorgde voor het G te onderscheiden van de andere IE taalgroepen.

• \

  • Noordgermaanse stammen = vertakking v/h Oergermaans. Teutonen, Goten en Vandalen trokken over de Oostzee naar het Weichselgebied ^ naar Zwaart Zee, ook genoemd als Oostgermaans.s

- Wulfilla= Gotische bisschop (311-383), hij heeft de Bijbel uit het Grieks vertaald tot zijn dood. Dit zal ook de oudste bewaard geschrift in welke G taal.

- G klemtoonverschuiving = Waar de IE klemtoon wisselde, kreeg het G steeds het vaste klemtoon op de 1ste lettergreep.

- Sjibbolet = een uitspraak die aangeeft od de spreker wel of niet hoort bij een bepaalde groep. Dus een niet-moedertaalspreken kan dit niet correct uitspreken.

5 kenmerken v/d Middelnederlands taal

• Woorden waren geschreven zoals ze werden gesproken
• Er was geen vaste spelling want je kunt dit nergens opzoeken of leren
• De alfabeten waren ontleend door een vreemde taal; de Latijn
• Tweeklanken ‘ui’ ^ ‘ij’ waren door men niet gebruikt
• Dubbele ontkenning werden gebruikt

Invloed van R (rederijkers) op de Nederlandse taal:

Dankzij de R en de boekdrukkunst onstaan er een algemene cultuurtaal. 15de E waren poëzie en toneelstukken heel populair, vooral door de rederijkerskamers. De R hielden feestelijke wedstrijden die soms duurden dagen, ook de literaire kwaliteit was vaak niet erg hoog.

Klankverandering

• IE
• Oergermaans
• West-Germaans
• Oudnederfrankisch = Oudnederlands
• Middelnederlands
• Nieuwenederlands
• Huidige Standaardnederlands

Klanken die verdwijnen= deletie:

• Apocope: klank weg laten in het einde v/h woord
• Procope: klank weg laten in het begin v/h woord
• Syncope: klank weg laten in het midden v/h woord

Vocale/ klinkers die veranderen:

• Vocaalreductie: klinker verandert in de doffe e
• Diftongering: klinker verandert in de 2de klank

Consonante/ medeklinkers die veranderen:

• Velarisatie: klank verplaatst zich tanden naar achter in de keel
• Vocalisering: medeklinker verandert in klinker
• Voicing: stemloze medeklinker w stemhebbend
• Assimilatie: medeklinkers worden beïnvloed door de omringende medeklinkers

^^Epiek in de ME^^

Tijdsbeeld ME

• Standenmaatschappij (gwne burgerij,…)
• Feodale maatschappij (grond = rijkdom)
  • Grond in ruil voor militaire dienstplicht
  • Leenheer - leenman
• Kerk heeft veel macht in ongeletterde wereld
• Theocentrisme
• Goed leven → hemel ~ memento mori
• Het ME kunst is anoniem, de kunstenaar w weggecijferd dus wel gemeenschappelijke kunst
• Duivel , Jezus en Maria zijn echte personen
• Duivel kunt je herkennen door een mankement (een foutje)
• Hoofs leven

3 soorten epiek

• Ridderepiek
• Religieuze epiek
• Dierenepiek

ME nederlands → geen standaardtaal, auteur schrijft in eigen dialect, Middelnederlands: verzameling van dialecten, geen eenheidsspelling

ME literatuur te snappen: … ppt

Proloog = ID verhaal → bevat vaak cultuurhistorische info

• bestaat uit info over: hoe, wie, wat, waarom schreeft men dit verhaal en wanneer?