FILIPINO

Aralin 1: Pasyong Mahal ni Hesukristong Panginoon Natin

Mga Pangunahing Konsepto ng Pananampalataya

• Sedes Sapientiae – nangangahulugang "Trono ng Karunungan," na kumakatawan kay Birheng Maria bilang pinagmumulan ng banal na karunungan.

• Misericordia – tumutukoy sa awa ng Diyos, na puno ng pagmamahal at habag sa sangkatauhan.

• Santisima Trinidad – sumasalamin sa Diyos bilang tatlong persona: Ang Ama, Ang Anak, at Ang Espiritu Santo.

• Qualis Pater, talis Filius, talis Espiritus Sanctus – nangangahulugang "Kung ano ang Ama, ganoon din ang Anak; kung ano ang Anak, ganoon din ang Espiritu Santo," na nagbibigay-diin sa pagkakaisa at pagkakapantay-pantay ng Trinidad.

Pangkasaysayang Konteksto

• Ang Pasyong Mahal ay may malaking kahalagahan sa kulturang Pilipino, lalo na tuwing Mahal na Araw, bilang pagsasalamin sa buhay at pagpapakasakit ni Hesukristo.

• Ang Ignacio Luna & Sons ay may mahalagang papel sa paglilimbag at pagpapalaganap ng mga tekstong pangrelihiyon sa Pilipinas.

• Ang panitikang panrelihiyon sa bansa ay nagkaroon ng malaking pag-unlad at malalim na epekto sa espiritwalidad ng mga Pilipino.

Aralin 1: Balita

Mga Gabay sa Pagsulat ng Balita

• Gumamit ng maiikling talata upang mapadali ang pagbabasa at mabilis na maunawaan ang mahahalagang impormasyon.

• Gamitin ang payak na wika upang mas madaling maunawaan ng mas maraming tao.

• Iba-ibahin ang haba ng pangungusap upang mapanatili ang interes ng mambabasa.

• Gamitin ang tinig na tukuyan kaysa sa balintiyak upang gawing direkta at epektibo ang balita.

• Paghiwalayin ang tuwiran at di-tuwirang sabi sa magkahiwalay na talata upang mapanatili ang linaw at organisasyon ng impormasyon.

• Ipakita ang parehong panig ng isang isyu upang mapanatili ang pagiging patas at balanse ng balita.

Pabaligtad na Piramide sa Pagsulat ng Balita

• Inuuna ang pinakamahalagang impormasyon upang agad maunawaan ng mambabasa.

• Kung kinakailangang putulin ang balita, maaaring alisin ang hindi gaanong mahahalagang bahagi nang hindi nawawala ang esensya nito.

• Nagpapadali sa paggawa ng pamagat ng balita dahil ang unang mga talata ay naglalaman na ng mahahalagang impormasyon.

Pagsulat ng Pamagat ng Balita

• Ang pamagat ay dapat mas malaki kaysa sa katawan ng balita upang agad na makuha ang atensyon ng mambabasa.

• Dapat itong hindi lamang nagbubuod ng balita kundi nagpapaganda rin sa itsura ng pahina.

• Iwasan ang pagsasama ng maraming letra o salita nang walang puwang upang maiwasan ang kalituhan.

• Tiyaking may pandiwa ang pamagat upang maipakita ang aksyon at linawin ang ibig sabihin ng balita.

Aralin 2: Ama Namin at Sumasampalataya Ako

• Ang Ama Namin at Sumasampalataya Ako ay dalawang mahalagang panalangin na kabilang sa kauna-unahang aklat na nalimbag sa Pilipinas noong 1593, ang Doctrina Cristiana.

• Ang aklat ay isinulat sa wikang Kastila at Tagalog nina Padre Domingo Nieva at Padre Juan De Placencia.

• Ang Ama Namin ay tinatawag ding The Lord's Prayer sa Ingles at Pater Noster sa Espanyol.

• Ito ay hango sa Bibliya, partikular sa Mateo 6:9-13, at itinuro ni Hesus bilang isang halimbawa ng tamang paraan ng pananalangin.

Aralin 2: Pagtutumbas at Panghihiram ng Salita

Mga Gabay sa Pagsasalin at Panghihiram ng Salita

• Hanapan muna ng katumbas sa Filipino bago gumamit ng banyagang salita.

  • Halimbawa: attitude → pag-uugali, rule → tuntunin.

• Gamitin ang lokal na salita kung walang direktang katumbas sa Filipino.

  • Halimbawa: tarsier → máomag (Bol-anon).

• Kapag pangngalang pantangi, teknikal, pang-agham, o simbolo, panatilihin ang orihinal na baybay.

  • Halimbawa: Internet, chlorophyll, Philippine Airlines.

• Kung walang direktang salin, panatilihin ang orihinal na baybay.

  • Halimbawa: champagne, depot.

• Sa mga salitang Espanyol, may mga tuntunin sa pagbabaybay:

  • Lechon → letson, escuela → eskuwela.

Aralin 3: Pagsusulatan ng Dalawang Binibini na Sina Urbana at Feliza

• Ang akdang ito ay isinulat ni Padre Modesto De Castro noong panahon ng pananakop ng Espanya.

• Ito ay serye ng liham sa pagitan ng magkapatid na sina Urbana at Feliza, kung saan itinuro ang mabuting asal at tamang pakikitungo sa kapwa.

• Ang pangalang Urbana ay mula sa "urbanidad," na nangangahulugang kagandahang-asal.

• Ang pangalang Feliza ay mula sa "Felix," na nangangahulugang kasayahan.

• Ipinapakita sa akda ang mga pagpapahalaga ng panahong iyon sa mabuting asal at pagiging masunurin.

Aralin 4: Duplo at Tradisyunal na Dula sa Panahon ng Espanya

• Ang duplo ay isang patulang paligsahan sa pangangatwiran na lumaganap noong panahon ng Espanya.

• Isinasagawa ito bilang bahagi ng paglalamay para sa yumao.

• Pinangungunahan ito ng isang "hari" o "punong halamanan" at nilalahukan ng mga "belyako" at "belyaka."

• May iba't ibang uri ng tradisyunal na dula na lumaganap noon:

  • Karagatan – isang patulang laro kung saan may nawawalang singsing sa dagat.

  • Flores de Mayo – isang prusisyon at pag-aalay ng bulaklak kay Birheng Maria.

  • Pangangaluluwa – isang tradisyon tuwing bisperas ng Araw ng mga Patay kung saan nag-aalay ng pagkain para sa mga yumao.

  • Senakulo – isang dulang nagpapakita ng buhay at kamatayan ni Hesus.

  • Sarsuwela – isang dulang may halong awit na tumatalakay sa damdamin at isyung panlipunan.

Aralin 5: Awit at Korido

• Ang awit at korido ay dalawang anyo ng tulang romansa sa panitikang Pilipino.

• Ang awit ay may 12 pantig bawat taludtod, mabagal ang himig, at may makatotohanang tauhan.

  • Halimbawa: Florante at Laura.

• Ang korido ay may 8 pantig bawat taludtod, mabilis ang himig, at may tauhang may supernatural na kakayahan.

  • Halimbawa: Ibong Adarna.

• Ang pangunahing tauhan sa dalawang anyo ng tula ay nagtatagumpay sa pamamagitan ng pananampalataya at panalangin.

• Kahit may mahigpit na sensura noong panahon ng Espanya, namayani ang awit at korido dahil sa kanilang tema ng pananampalataya at kabayanihan.