Notas sa Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

Pangkalahatang Layunin at Konteksto

• Ang araling ito ay tatalakayin ang iba’t ibang gamit ng wika sa lipunan at kung paano ito nagiging susi sa mabisa at makataong pakikipagtalastasan.
• Inaasahang katotohanan:
  • Nauunawaan at naipaliliwanag ang kahulugan at iba’t ibang uri ng komunikasyon.
  • Natutukoy ang kahalagahan at katangian ng komunikasyon at maiuugnay ito sa paggamit ng diyalogo.
  • Nakasusuri ng sitwasyon sa lipunan at ang kakayahang komunikatibo na naipaliliwanag ito.
  • Nakalilikha ng sariling komposisyon ng awitin na naglalaman ng mga konseptong tinalakay kaugnay ng komunikasyon.
• Layunin ng modyul: mapaunlad ang lingguwistikong kakayahan at makabuo ng makataong paraan ng pakikipagtalastasan na magbubunga ng pagkakaisa at pag-unlad.

Introduksyon: Kahulugan at Konteksto ng Komunikasyon

• Ang komunikasyon ay isang proseso ng paghahatid at pagtanggap ng mensahe na sinasalihan ng pagsasalita, pakikinig, pag-unawa, pagbasa, at pagsulat.
• Ang wika ay midyum at instrumento ng komunikasyon; mahalaga ang konteksto, sitwasyon, kultural na oryentasyon, at mga tagong kahulugan.
• Layunin ng komunikasyon: maayos na pakikipagkapwa-tao at pagkakaisa sa lipunan.

MA.K. Halliday: Pitong Gamit ng Wika (7 Functional Word Roles)

• Ayon kay M.A.K Halliday, ang wika ay may pitong gamit na nakatutulong sa pakikipag-ugnayan sa lipunan:
  • 1. Instrumental
  • 2. Regulatoryo
  • 3. Interaksyonal
  • 4. Personal
  • 5. Heuristiko
  • 6. Representasyunal (o Impormatibo)
  • 7. Pampanitikan
• Layunin: maipakita kung paano ginagamit ang wika upang tumugon sa pangangailangan, magpatupad ng regulasyon, makipag-ugnayan, ipahayag ang sarili, kumuha o maghanap ng impormasyon, magbigay ng impormasyon, at lumikha ng malikhaing akda.
• Terminong binanggit sa module: Termino 1 AY 2025-2026 (para sa kurso)

1. Instrumental

• Pagpapahayag ng pangangailangan at pagsasaayos ng kilos na nais mangyari.
• Karaniwang gamit: pakikipag-ugnayan, pag-uutos, pakikipag-negosyasyon.
• Halimbawa:
  • Umalis ang mga magulang at naiwan ang magkakapatid; iniuutos ang mga gawain sa bahay.
  • Pag-aapply ng isang organisasyon sa paaralan (application letter) bilang pagsasaayos ng sitwasyon.
• Paglalapat: wika bilang instrumento para mapasunod ang iba o maisakatuparan ang isang layunin.

2. Regulatoryo

• Paggamit ng wika upang kontrolin ang kilos at asal ng ibang tao; pagdidikta ng mga patakaran.
• Mga halimbawa:
  • Paggagabay sa pagsusulit at pagtuturo ng paraan ng pagluluto.
  • Pagbibigay ng direksyon sa tamang daan o lugar.
• Kahalagahan: epekto nito ay makikita sa pagsunod o hindi pagsunod ng nakikinig.
• Aktibidad: kuhanan ng litrato ng mga patakaran sa paaralan at isalin ito sa Wikang Filipino.

3. Interaksyonal

• Ginagamit ang wika upang makipagtalastasan at mapanatili ang relasyong sosyal.
• Layunin: maayos na daloy ng komunikasyon at masiguro ang ugnayan sa lipunan.
• Halimbawa:
  • Pakikipagbiruan sa mga kaibigan.
  • Kwentuhan ng mga kapatid o kamag-anak.
  • Pagpapahayag ng espesyal na pagtingin.
• Kung wala ang daloy na ito, maaaring mawalan ng lalim ang relasyong sosyal.

4. Personal

• Ginagamit ang wika para ipahayag ang sariling damdamin, saloobin, at opinyon.
• Layunin: pagbabahagi ng pansariling layunin at pag-unlad ng sarili.
• Halimbawa:
  • Pagtatapat ng pag-ibig.
  • Pagbabahagi ng opinyon sa napapanahong isyu.
  • Pakikisangkot sa mga talakayan ng pamilya o organisasyon.
• Resulta: personal na pag-unlad at mas malinaw na pagpapahayag ng sarili.

5. Heuristiko

• Paggamit ng wika sa pagkuha at paghahanap ng impormasyon; pananaliksik at pagtatanong.
• Halimbawa:
  • Panayam sa mga eksperto.
  • Paggamit ng mga talatanungan para sa pananaliksik.
• Kagamitan: mayroong wastong grap o paraan ng presentasyon ng datos tulad ng Bar Chart, Line Graph, Pie Chart, Scatter Plot.
  • Bar Chart: paghahambing ng values sa iba't ibang kategorya.
  • Line Graph: pagpapakita ng trends sa paglipas ng panahon.
  • Pie Chart: pagpakita ng mga bahagi ng kabuuan.
  • Scatter Plot: relasyon ng dalawang baryabol.

6. Representasyunal (Impormatibo)

• Ginagamit ang wika sa pagbibigay impormasyon; pokus ay ang kaalaman ng tagatanggap.
• Karaniwang gamit: mga ulat, presentasyon ng pananaliksik, pagsasalarawan ng datos.
• Mga halimbawa: pag-uulat ng balita, presentasyon ng resulta ng pananaliksik.

7. Pampanitikan

• Ginagamit ang wika sa paglikha ng akda; ito ay imahinatibo at malikhaing.
• Halimbawa:
  • Kwento at Wattpad na akdang popular.
  • Tula o spoken word poetry.
  • Fan fiction at online na babasahin.
• Layunin: paglalahad ng malikhaing imahinasyon at kultura.

Gawaing Pampagkatuto 2: Lapawit Awit (Awitin)

• Pangkalahatang panuto:
  • Bumuo ng awit na naglalaman ng mga konseptong tinalakay tungkol sa komunikasyon.
  • Pahingahan ang awit sa anumang himig; maaaring kumuha ng inspirasyon sa ibang awitin.
  • Magbigay-buhay sa pamamagitan ng kilos o di-berbal na komunikasyon sa presentasyon.
  • Magkaroon ng maikling pagsusulit mula sa guro kaugnay ng mga konseptong natalakay.

Gawaing Pampagkatuto 2: Gabay sa Lap-lapat ng Awit at Dayalogo

• Paggawa ng dayalogo batay sa napiling larawan na may kaugnayan sa propesyon sa hinaharap (strand specialization).
• Siguraduhing may daloy ng pag-uusap na naglalarawan ng iba’t ibang gamit ng wika.
• Gumamit ng jargon na angkop sa napiling larawan at paksa.
• Sundin ang wastong gramatika; gamitin ang template na ibibigay ng guro at ilagay sa A4.
• Rubric: Kaangkupan ng larawan (10), Nilalaman ng dayalogo (10), Wastong gamit ng wika (10); Kabuuan 30.

Paano Nakatutulong ang Di-berbal na Komunikasyon

• Di-berbal na komunikasyon ay sumasaklaw sa:
  • Chronemics: paggamit ng oras para magbigay kahulugan.
  • Proxemics: pagkakaroon ng distansya na sumisimbolo sa relasyon at konteksto.
  • Kinesics: galaw ng katawan, pananamit, tindig, at kamay.
  • Haptics: paghahatid ng mensahe sa pamamagitan ng touch.
  • Colorics: kulay na nagpapahiwatig ng damdamin o orientasyon.
  • Iconics: paggamit ng mga simbolo o icon.
  • Oculesics: paggamit ng mata.
  • Objectics: gamit ng mga bagay bilang mensahe (halimbawa: sinturon, bulaklak, o baril).
  • Pictics: ekspresyon ng mukha na nagpapahayag ng damdamin.
• Halimbawa o konteksto para sa bawat uri ay maaaring makita sa mga platform na inilista sa sanggunian.

A Silent Melody: Modelo ng Komunikasyon at Saloobin ng Tauhan

• Paglalarawan ng bidyo na "A Silent Melody": nagbibigay-diin sa kahalagahan ng konteksto at konbersasyon.
• Gabay na tanong:
  • Paano nakatulong ang paraan ng pakikipag-usap ng pangunahing tauhan na babae sa kaniyang kalagayan?
  • Ano-ano ang maaaring kabilang sa mga uri ng komunikasyon batay sa napanood?
• Modelo ng komunikasyon ayon kay David Berlos (Berlo):
  • Ang komunikasyon ay mula sa salitang Latin na communicare, nangangahulugang maibahagi.
  • Proseso ng paghahatid at pagpapalitan ng mensahe, ideya, impormasyon, karanasan, at saloobin.
  • dalawang panig: pagsasalita, pakikinig, pag-unawa, pagbasa, pagsulat.
  • Bago maganap ang komunikasyon, kailangang dumaan sa pag-iisip ng sasabihin (mensaheng ilalabas).
  • Paghahanda ng paraan ng paghahatid: senyas o wika; madalas ay wika, ngunit may pasulat din na komunikasyon.
  • Maraming salik gaya ng malinaw na pagtanggap at pag-unawa ng tagatanggap na nakakaapekto sa reaksyon.

Pagtukoy sa mga Tanong na Malalim sa Komunikasyon

• Ilang tanong na makakatulong sa paglalapat:
  • Ano ang iyong palagay tungkol sa ibang uri ng komunikasyon?
  • Sa anong sitwasyon mo nagagamit ang di-berbal na komunikasyon, at epektibo ba ito?
  • Paano mo mapapakinabangan ang 7 gamit ng wika sa totoong buhay?

Mga Sanggunian at Pagtukoy sa Pinagkunan

• Mawawasto: SCS at iba pang sanggunian na nauugnay sa wika at lipunan (hal.: Halliday, Heuristics, Proxemics, Kinesics, Haptics, Colorics, Iconics, Oculesics, Objectics, Pictics).
• Binanggit na mga aklat at sanggunian:
  • Sikhay: Aklat sa Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino para sa Ika-11 Baitang (Gonzalez et al.).
  • Dayag, Pinagyamang Pluma; Servillano et al.; Arrogante et al.; iba pa.
• Iba pang online na sanggunian at artikulo tungkol sa wika, lipunan at komunikasyon.

Pamantayan sa Pagmamarka (Rubrik)

• Kaangkupan ng Larawan: 10 puntos
• Nilalaman ng Dayalogo: 10 puntos
• Wastong Gamit ng Wika: 10 puntos
• Kabuuan: 30 puntos
• Layunin: Masigla at angkop na paglalahad ng dayalogo na sumasalamin sa konsepto ng komunikasyon at paggamit ng wika.

Buod ng Module: Mga Pangunahing Punto

• Ang wika ay may maraming gamit na tumutugon sa iba't ibang pangangailangan ng tao at lipunan.
• Ang komunikasyon ay higit pa sa pagsasalita; kabilang dito ang di-berbal na mga anyo na nagbibigay-katuturan sa kahulugan.
• Ang wika ay dinamiko at kontekstuwal; ang kahulugan ay maaaring magbago batay sa sitwasyon at kultura.
• Ang Halliday’s seven functions at Halliday’s functional view ng wika ay nagsisilbing gabay upang maunawaan ang praktikal na aplikasyon ng wika sa lipunan.
• Ang pag-aaral ng mis-enang ng komunikasyon ay hindi lamang pang-teorya kundi may malaking praktikal na aplikasyon sa paaralan, trabaho, at personal na buhay.

Terminolohiya (Glossary)

• Instrumental
• Regulatoryo
• Interaksyonal
• Personal
• Heuristiko
• Representasyunal
• Pampanitikan
• Chronemics, Proxemics, Kinesics, Haptics, Colorics, Iconics, Oculesics, Objectics, Pictics
• Berlo (Modelong Berlo) – modelo ng komunikasyon
• Awtin at dayalogo – bimodal na presentasyon ng konsepto
• Konteksto, Sitwasyon, Kultural na Oryentasyon

Mga Tala at Paalala

• Ang modyul ay naglalaman ng mga halimbawa, larawan, at link para mas mapalalim ang pag-aaral; gamitin ang mga ito bilang batayan para sa mas malawak na pag-unawa.
• Ang aktibidad sa pagsulat ng awit at dayalogo ay isang oportunidad upang ipakita ang kreatibidad habang inilalapat ang konsepto ng komunikasyon at gamit ng wika.
• Iwasan ang pag-asa lamang sa teorya; maghanap ng mga konkretong halimbawa sa pang-araw-araw na pakikipag-ugnayan.