HISTORIA: Gizarte aldaketak XIX. mendeko europan

Zer ekarri zuen XIX. mendeko iraultza politikoak?

Ideologia liberalak eta estatuaren demokratizazioaren lehen urratsak.

Zer ekarri zuen XIX. mendeko iraultza industrialak?

Ekonomia kapitalista, industria handiak eta lan-proletarioaren sorrera.

Zein lotura dago industrializazioaren eta urbanizazioaren artean?

Industrializazioak hiri-hazkundea eta biztanleriaren kontzentrazioa bultzatu zuen.

Zer ordezkatu zuen klase-gizarteak?

Antzinako Erregimeneko estamentu-gizartea.

Zein irizpide nagusi bihurtu zen gizartean desberdintasuna neurtzeko?

Aberastasuna eta jabetza pribatua.

Zein bi klase nagusi sortu ziren?

Burgesia eta proletariotza.

Zein faktore nagusiek bultzatu zuten hiri-hazkundea?

Industrializazioa, merkataritza, garraio-sareak eta administrazio-politikoak.

Nola banatu ziren klaseak hirietan?

Burgesak erdigunean eta auzo berezietan; langileak kanpoaldeetan, fabriken inguruan.

Zer aldaketa ekarri zuen XIX. mendearen bigarren erdiko hirigintza-planifikazioak?

Zerbitzu publikoak (ura, estolda, argia, ospitaleak, eskolak, suhiltzaileak).

Zein balio moral nagusi ezarri zituen burgesiak?

Jabetza pribatuaren sakralitatea, errespetagarritasuna, matxismoa eta ongizate materiala.

Zein ikur nagusi zen burgesaren estatus soziala erakusteko?

Etxebizitza.

Zein jarduera kultural eta sozial hedatu ziren burgesian?

Kafetegiak, kasinoak, klubak, antzerkia, opera, turismoa eta kirol berriak.

Zein ezaugarri nagusi zuen proletariotzak?

Soldata xumea eta esku-indarra eskaintzea.

Zein arrisku sozial eta ekonomiko pairatzen zituzten langileek?

Langabezia, istripuak, gaixotasunak eta babes sozialik eza.

Nolakoak ziren langileen etxebizitzak?

Txikiak, metatuak, zerbitzu gabezia handiarekin eta higiene eskasekin.

Zer helburu nagusi izan zuten langile-mugimenduek?

Soldatak eta lan-baldintzak hobetzea, eta gizarte-ordena berria ezartzea.

Zer erakutsi zuen txartismoak?

Masak nazio-mailan mobilizatzea posible zela eta langileek gauzak aldatzeko gaitasuna zutela.

Zein tresna nagusi erabili zuten sindikatuek?

Negoziazio kolektiboa eta greba.

Zer kritika egiten zion sozialismo utopikoak kapitalismoari?

Kritika moralak, bidegabekeria sozialak eta desberdintasunak salatuz.

Zer da marxismoaren printzipio nagusia?

“Gizartearen historia, klase-borrokaren historia da.”

Zer proposatzen zuen anarkismoak estatuari buruz?

Estatuaren desagerpena eta antiautoritarismoa.

Nor sortu zuen PSOE eta noiz?

Pablo Iglesias, 1879an.

Zein sindikatu sortu zen 1910ean Espainian?

CNT, sindikatu anarkosindikalista.

Zein izan zen lehen sindikatu nazionalista Euskadin?

ELA, 1911n sortua.

Zer helburu izan zuen I. Internazionalak?

Langileen bizi-baldintzak hobetzea, lanaldia murriztea eta haurren lana debekatzea.

Zer ekarri zuen II. Internazionalak?

Maiatzak 1 Langileen Eguna, Martxoak 8 Emakume Langileen Eguna eta 8 orduko lanaldia.

Zein izan zen III. Internazionalaren liderra?

Lenin, 1919an Moskun sortua.

Noiz sortu zen Londresko metroa?

1863

Zein urterako iritsi zen Erresuma Batuko biztanleria hiritarra %75era?

1914

Noiz gertatu zen luddismoa Erresuma Batuan?

1811-1816

Noiz aurkeztu zen Herriaren Gutuna (People’s Charter)?

1838

Noiz debekatu zituen Erresuma Batuko gobernuak langile-elkarteak (Combination Acts)?

1799-1800

Noiz onartu zituen gobernuak langile-elkarteak berriro?

1824

Noiz sortu zen Grand National Consolidated Trade Union?

1830

Noiz sortu zen Trade Union Congress?

1860

Noiz berriz suspertu zituen Pierre de Coubertinek Olinpiar Jokoak?

1896

Noiz sortu zen Frantziako Tourra?

1903

Noiz argitaratu zen Manifestu Komunista?

1848

Noiz argitaratu zen Louis Blanquik “sozialismo utopikoa” izendapena?

1839

Noiz sortu zen PSOE?

1879

Noiz sortu zen UGT?

1888

Noiz sortu zen CNT?

1910

Noiz sortu zen ELA?

1911

Noiz sortu zen I. Internazionala?

1864

Noiz amaitu zen I. Internazionala?

1876

Noiz sortu zen II. Internazionala?

1889

Noiz amaitu zen II. Internazionala?

1914 (Lehen Mundu Gerra)

Noiz sortu zen III. Internazionala (Komintern)?

1919