Lögfræði allir kaflar

Hvar finnið þið samþykkt lög?

Stjórnartíðindum

Er hægt að skylda einstaklinga til að vera í félagi?

Já

Hvar liggur löggjafarvaldið í landinu?

Alþingi og forseta Íslands

Hvert skal beina kröfu um gjaldþrot?

Til dómstóla

Hvert af neðantöldu (eingöngu einn valmöguleiki) er ekki viðskiptabréf?

a. Skuldabréf

b. Hlutabréf

c. Hlutdeildarskírteini

d. Afleiður

e. Almenn krafa

Almenn krafa

Hvor réttur gengur framar í veðrétti?

Eldri

Má veðhafi veðsetja veðrétt sinn?

Já

Hvert af neðantöldu (eingöngu einn valmöguleiki) telst ekki til vanefnda seljanda í kauparétti?

a. Afhendingardráttur

b. Galli

c. Vanheimild

d. Viðtökudráttur

Viðtökudráttur (viðtökudráttur er vanefnd kaupanda)

Geta einstaklingar borið refsiábyrgð samkvæmt samkeppnislögum?

Já, fyrir brot á ákvæðum um ólögmætt samráð

Er markaðsráðandi staða bönnuð á Íslandi?

Nei

Geta samkeppnisyfirvöld veitt fyrirtækjum undanþágu frá ákvæðum samkeppnislaga?

Já

Ábyrgð félagsmanna í hlutafélögum er pro rata ábyrgð

Rétt

Hægt er að hafa mismunandi rétt á bak við hvern hlut í hlutafélagi

Rétt

Meginreglan er sú að allir hlutir í félaginu hafi jafnan rétt þó er hægt í samþykktum að skipta hlutum i sérstaka flokka. Munurinn getur t.d falist í:

\- mismunandi rétti til úthlutunar við félagsslit

\- mismunandi rétti til arðs

\- mismunandi rétti til að greiða atkvæði í félgaginu

\- mismunandi forkaups-eða innlausnarrétti.

Ef hluthafi á meira en 9/10 hlutafjár í félagi og ræður yfir samsvarandi atkvæðamagni getur hluthafinn og stjórn félagsins í sameiningu ákveðið að aðrir hluthafar í félaginu skuli sæta innlausn hluthafans á hlutum sínum

Rétt

Lög vs Réttur

Lög geta táknað settar réttarreglur, þ.e. lög sem Alþingi hefur samþykkt og forseti Íslands staðfest með undirskrift sinni. Lög geta líka verið bráðabirgðalög, en þau eru sett af forseta og undirrituð af viðkomandi ráðherra þegar Alþingi situr ekki.

\
Hugtakið réttur er hinsvegar miklu víðtækara. Réttur getur þýtt allar réttarreglur hvernig sem þær eru orðnar til. Réttur getur einnig táknað þann rétt sem einstaklingur eða lögaðili hefur.

Er innherja alltaf óheimilt að eiga viðskipti með fjármálagerninga?

Nei

Hvað er lausnardagur?

Það tímamark þegar skuldari á fyrst rétt á að inna af hendi greiðslu

Samkvæmt tvíeðliskenningunni:

Verða þjóðréttarsamningar ekki stjórnskipuleggja bindandi fyrir þegna landsins fyrr en ákvæði þeirra hafa verið lögfest af Alþingi

Er fræðirit réttarheimild?

Nei

Hafi samningsaðili með ólögmætum hætti og gegn betri vitund annað hvort gefið upp rangar upplýsingar eða leynt atriðum er máli skipta, með þeim ásetningi að fá með því annan aðila til að stofna til samningssamband við sig, er um að ræða:

Svik

Um löggerninga gildir sú meginregla að:

Samningar skulu standa

Hverjar eru helstu réttarheimildirnar?

Helstu réttarheimildirnar eru sett lög, réttarvenja, fordæmi, lögjöfnun, meginreglur laga, EES samningurinn og eðli máls.

Nefnið dæmi um ólögfesta réttareglu?

Almenna skaðabótareglan. 

Hvað er þrengjandi lögskýring?

Þrengjandi lögskýring er þegar efnið er þrengra orðað heldur en það bendir til. Sem sagt ákvæðið nær ekki yfir öll þau atvik sem mætti ætlast til miðað við orðalag.  

Nefnið fjögur grundvallaratriði ríkis?

Fjögur grundvallaratriði ríkis eru fólk, landsvæði, lögbundið skipulag og stjórnarfarslegt sjálfstæði. 

Hvað er landsréttur?

Landsréttur eru réttarreglur hvers einstaks ríkis sem varða uppbyggingu ríkis, réttindi og skyldur þegna þess, samskipti ríkisins og þegnanna og samskipti þegnanna innbyrðis. 

Til hvaða opinberra starfsemi taka stjórnsýslulögin ekki til?

Almenn þjónustustarfsemi á vegum hins opinbera, eins og umönnun fatlaðra og aldraða, kennsla og slökkvistarf.

Hver er meðalhófsregla stjórnsýslulaga?

Það er grundvallarregla stjórnsýsluréttar að stjórnvöld verða að gæta hófs í meðferð valds síns. Reglan þýðir að stjórnvaldi beri að taka tillit til hagsmuna og réttinda þeirra einstaklinga og lögaðila sem athafnir þess og valdbeiting beinist að. Meðalhófsreglan á við þegar stjórnvald þarf að taka íþyngjandi ákvörðun.

Hver er sérstaða Ríkisendurskoðunar og Umboðsmanns Alþingis?

Hlutverk þeirra er fyrst og fremst að hafa eftirlit með stjórnsýslunni, annars vegar hvað varðar fjárhagsmálefni ríkisins og hins vegar hvað varðar réttaröryggi borgaranna gagnvart stjórnvöldum.

Skrifið niður eignarréttarákvæði stjórnarskrárinnar

72\. gr. Eignarrétturinn er friðhelgur. Engan má skylda til að láta af hendi eign sína nema almenningsþörf krefji. Þarf til þess lagafyrirmæli og komi fullt verð fyrir. Með lögum má takmarka rétt erlendra aðila til að eiga fasteignaréttindi eða hlut í atvinnufyrirtæki hér á landi.

Átt þú almennan rétt á aðgang að upplýsingum um sjálfan þig?

Það er meginregla að einstaklingur á rétt á því að vita hvaða upplýsingar eru varðveittar um sig sjálfann hjá stjórnvöldum og jafnframt að aðrir hafi ekki aðgang að þeim upplýsingum. Það er hægt að neita slíkri beiðni ef það eru upplýsingar um einkamálefni annarra. 

Reglugerðir/Tilskipanir eru ein réttarheimilda ESB og

Dæmi um afleiddan rétt

Hafa bein réttaráhrif í ríkjum ESB

Lög nr. 48/2003 um neytendakaup eru

Eru í heild ófrávíkjanleg

Eineðliskenningin

Ekki þarf að lögfesta þjóðréttarsamninga á þingi til að þeir verði stjórnskipulega bindandi fyrir þegna ríkisins.

Í In Solidum ábyrgð félagsmanns í félagi felst að:

Kröfuhafi getur krafið hvern félagsmann um alla skuldina

Samkvæmt íslensku stjórnarskránni má greina ríkisvaldið í þrjá þætti þar sem

Alþingi og forseti Íslands fara saman með löggjafarvald.

Forsetinn og önnur íslensk stjórnvöld fara saman með framkvæmdavald.

Dómarar fara með dómsvald.

Í hlutafélagi er meginreglan sú:

Að hægt er að skipta hlutum í flokka sem veita mismunandi rétt

Í samþykktum hlutafélags eru tilgreindar upplýsingar um:

Stofnendur, fjárhæð sem skal greiða á hlut, tímafrest til áskriftar og greiðslu hlutafjár oþh.

Hluti greidda í öðrum verðmætum en reiðufé.

Heiti félags og heimili, tilgang þess, heildarfjárhæð hlutafjár, fjárhæð hluta og atkvæðisrétt hluthafa.

Hver er málsforræðisregla einkamálaréttarfars?

Samkvæmt henni eru það aðilarnir sjálfir, sem ýmist eru einstaklingar eða lögpersónur (til dæmis félög eða fyrirtæki), sem ákveða hvaða kröfur skuli gerðar, hvaða gögn lögð fram og hvort á þeim skuli byggt, hvaða vitni séu leidd fram o.s.frv.

Hver er meginregla um sönnunarbyrði?

Í dómsmáli telst staðhæfing sönnuð þegar svo góð rök hafa verið leidd að henni að dómari hlýtur að líta svo á, eftir heilbrigðri skynsemi og mannlegri reynslu, að hún sé rétt.

Hvað er varnarþing?

Varnarþing er sú dómþinghá, þ.e. lögsagnarumdæmi, þar sem sækja má aðila til að svara til sakar og þola dóm. 

Almenna varnarþingsreglan er sú að mann eða lögpersónu má sækja fyrir dómi í þinghá þar sem hann á heimili, svokallað heimilisvarnarþing.

Hvað á að koma fram í stefnu?

• Nöfn aðila, kennitala og heimili/dvalarstaður. 

• Dómkröfur stefnanda, til dæmis fjárhæð kröfu, bætur fyrir skaða, málskostnað o.s.frv.

• Málsástæður sem stefnandi byggir málsókn sína á. 

• Tilvísun til helstu lagaákvæða eða réttarreglna sem stefnandi byggir málatilbúnað sinn á.

• Helstu gögn sem stefnandi hefur til sönnunar. 

• Dómþing þar sem málið verður þingfest, staður þess og stund, svo og stefnufrestur. 

• Viðvörun um að útivistardómur kunni að ganga ef stefndi sækir ekki dómþing. 

Hver er helsti kostur gerðardóma?

Helsti kostur gerðardóma er að mál fá oft fljótari afgreiðslu fyrir gerðardómi en almennum dómstólum og reynt er að velja í þá menn sem hafa sérþekkingu á því sviði sem um er deilt. Einnig er málsmeðferð fyrir gerðardómi ekki opinber og geta því aðilar haldið viðkvæmu máli leyndu.

Nefnið þrjár tegundir aðfarargerða?

Fjárnám, aðför til fullnustu kröfu um annað en peningagreiðslu og beinar aðfarargerðir.

Hvað er nauðungarsala og nauðungarsamningur?

Nauðungarsala fer fram til að koma eign í verð án tillits til vilja eigenda hennar í þeim tilgangi að verja andvirðinu til greiðslu handa þeim sem eiga veðrétt í eigninni. Nauðungarsala getur líka komið fram á ósk eigenda til að slíta sameign. Nauðungasamningur hefur það markmið að ráða bót á slæmri fjárhagsstöðu skuldarans, án þess að gjaldþrotaskipta komi. Það er átt við samning um greiðslu skulda, eða eftirgjöf á þeim, sem kemst á milli skuldara og tiltekins meirihluta kröfuhafa og hlýtur síðan staðfestingu fyrir héraðsdómi. Með samningnum er minnihluti kröfuhafa nauðbeygður til að hlíta samningsskilsmálum sem meirihlutinn samþykkir og af þeirri nauð dregur samningurinn heiti sitt. 

Hver eru réttaráhrif gjaldþrota?

Þrotamaður missir rétt til að framselja eignir sínar, til að gefa eftir réttindi sín, til að taka við greiðslum og öðrum framsölum, taka við uppsögnum, mótmælum og þess háttar löggerningum, stofna til skuldbindinga og til að ráða með öðrum hætti yfir eignum sínum þannig að það hafi þýðingu fyrir þrotabúið. 

Hvað er vanskilaskrá?

Í vanskilaskrá eru upplýsingar um þá aðila sem ekki hafa staðið við fjárhagslegar skuldbindingar sínar. Hægt er að finna upplýsingar um ýmsar opinberar gerðir, eins og áritaðar stefnur, árangurslaus fjárnám, auglýst uppboð, gjaldþrot og innkallanir, og hins vegar eru í skránni upplýsingar frá innheimtu- og fjármálafyrirtækjum um vanskil viðskiptavina þeirra. Til grundvallar skráningu í vanskilaskrá þurfa að liggja fyrir lögmætar upplýsingar til stuðnings á réttmæti skráðrar kröfu. 

Nefnið dæmi þar sem samningsfrelsið er takmarkað?

Sem dæmi má nefna ýmsa samninga á sviði vinnuréttar, til dæmis eru ráðningarsamningar lakari kjör en lágmarkskjör viðkomandi kjarasamnings ógildir og takmarkanir gilda um ráðningar og vinnutíma barna og unglinga.

Hvað er gerhæfi?

Hæfi manna til að ráðstafa réttindum sínum sjálfir og til að takast á herðar skuldbindingar á eigin spýtur. Á 18 ára afmælisdeginum öðlast fólk gerhæfi og er sú leið að binda gerhæfi við aldur af hagkvæmnisástæðu óháð bráðþroska eða seinþroska sem hver einstaklingurinn kann að vera. 

Hvernig er loforð skilgreint?

Loforð er viljayfirlýsing manns (loforðsgjafa), er felur í sér skuldbindingu af hans hálfu, og er beint til annars manns, eins eða fleiri (loforðsmóttakanda), og er komin til vitundar hans fyrir tilstilli loforðsgjafans. 

Hvað er tilboð?

Loforð sem þarf að samþykkja er kallað tilboð og þegar það verður samþykkt er kominn samningur á milli viðkomandi aðila. 

Hvað er umboðsmennska?

Umboðsmennska felur í sér að umboðsmaður gerir löggerninga í nafni annars manns, umbjóðandans, gagnvart þriðja manni, viðsemjandanum, samkvæmt heimild frá umbjóðanda. Umboðsmaðurinn er ekki bundinn við þann löggerning sem stofnast á milli umbjóðanda og viðsemjanda.

Nefnið 4 ógildingarástæður

Nauðung: Hafi maður verið neyddur með ólögmætum hætti til samningsgerðar er sá samningur ógildur. Greina verður á milli meiri háttar nauðungar og minni háttar nauðungar.

Meiri háttar nauðung er oft fólgin í líkamlegu ofbeldi eða hótunum um að beita því þegar í stað. Minni háttar nauðung er oft kölluð sálræn nauðung því þá er hún fólgin í einhverju öðru en líkamlegu ofbeldi, t.d. hótunum um ærumeiðandi skrif.

Svik: Það eru svik þegar maður með ólögmætum hætti og gegn betri vitund gefur rangar upplýsingar eða leynir atriðum sem máli skipta með þeim ásetningi að fá annan aðila til að gera við sig samning.

Fölsun: Þó að ekki sé sérstakt ógildingarákvæði um fölsun í samningalögum er það að sjálfsögðu meginregla í íslenskum rétti að maður verður ekki bundinn við þann samning sem annar maður gerir í hans nafni, nema að heimild hafi verið til þess, til dæmis lögráð eða umboð. Fölsun getur verið tvenns konar; alger fölsun, en það er þegar undirritun er fölsuð, og fölsun á efni, t.d. þegar upphæðum er breytt.

Viljaskortur: Stundum verður ósamræmi milli vilja manns og yfirlýsingar hans, það er sá sem gerir samning segir eða skrifar annað en hann vildi vegan mismælis eða misritunar.

Fjallið stuttlega um 36. gr. samningalaga

[Samningi má víkja til hliðar í heild eða að hluta, eða breyta, ef það yrði talið ósanngjarnt eða andstætt góðri viðskiptavenju að bera hann fyrir sig, [sbr. þó 36. gr. c]. Hið sama á við um aðra löggerninga.

Við mat skv. 1. mgr. skal líta til efnis samnings, stöðu samningsaðila, atvika við samningsgerðina og atvika sem síðar komu til.]

Lög nr. 7/fh936 um samningsgerð, umboð og ógilda löggerninga:

Eru frjávíkjanleg að hluta

Stjórnvald getur:

Ef aðili krefst þess, tekið upp mál sé ákvörðun byggð á röngum eða ófullnægjandi upplýsingum og jafnframt íþyngjandi fyrir aðila máls.

Í réttarheimildinni, fordæmi felst að Hæstarétti Íslands er lagalega skylt að líta til fyrri dómsúrlausna sinna.

Rangt, ekki lagaleg skylda, geta stuðst við þó

Með sölutryggingu, í skilningi laga nr. 108/2007 um verðbréfaviðskipti er átt við:

Samning á milli fjármálafyrirtækis og útgefanda eða eigenda verðbréfa, þar sem fjármálafyrirtækið hefur skuldbundið sig til að kaupa, innan tiltekins tímamarks og á fyrirfram ákveðnu verði, þann hluta verðbréfa sem ekki næst áskrift fyrir í almennu útboði.

Til að loforð teljist komið á þarf:

• Loforðsgjafi sjálfur að koma loforðinu til loforðsmóttakanda.

• Loforðsgjafi að beina yfirlýsingu um skuldbindingu til annars manns.

• Loforðsmóttakandi að hafa kynnt sér efni loforðsins.

Hvað á við um hagsmunaágreining:

Deilur um kaup og kjör þegar kjarasamningar eru útrunnir

Eftirlit með markaðsmisnotkun er í höndum:

• Fjármálaeftirlitsins

• Fjármálafyrirtækja

• Skipulegra verðbréfamarkaða (Kauphöll Íslands)

Lög um lausafjárkaup nr. 50/2000 gilda almennt um eftirfarandi:

• Um kaup á hlutabréfum

• Um kaup á bifreiðum

Ef nauðsynlegt reynist að dreifa innherjaupplýsingum skal tryggja?

Að innherjaupplýsingum sé haldið innan eins þröngs hóps og mögulegt er

Gilda lög um neytendakaup þegar ég fer í elko að kaupa mér sjónvarp?

Já

Með fjórfrelsinu í EES - rétti er m.a. átt við?

Frjáls vöruskipti

Hvaða félagsform er skipulagsbundið með ákveðnu stofnfé (hlutafé) sem aðilar að félaginu inna af hendi og skipt er í hluti en að minnsta kosti einn félagsmaður ber ótakmarkaða ábyrgð?

Samlagshlutafélag

Samningafresli er t.d.:

Frelsi til að semja um hvað sem er, þá innan marka landslaga

Um hvaða lífeyri er fjallað í lögum nr. fh29/fh997, um skyldutryggingu og starfsemi lífeyrissjóða?

• Örorkulífeyri

• Makalífeyri

• Barnalífeyri

Hvaða fullyrðingar eru réttar um eftirlitsstofnanir Alþingis?

Umboðsmaður Alþingis er kosinn af forsætisnefnd Alþingis og hann getur tekið upp mál að eigin frumkvæði.

Hvaða starfsemi fjáramálafyrirtækja er starfsleyfisskyld skv. lögum um fjármálafyrirtæki?

• Eignastýring, sbr. lög um verðbréfaskipti

• Rekstur verðbréfasjóða

• Sölutrygging vegna útgáfu fjármálagerninga

Hvaða fullyrðing er rétt um bráðabirgðalög?

• Eru gefin út þegar ráðherrar eru ekki að störfum

• Brýn nauðsyn þarf að koma til svo bráðabirgðalög eru sett

Hvaða fullyrðingar eru réttar um forseta Íslands?

• Forsetinn er þjóðkjörinn

• Forsetinn er annar handgjafi löggjafarvaldsins

Dómsvald EFTA - dómstólsins tekur m.a. til eftirfarandi málaflokka:

• Samningsbrotamála

• Skaðabótamála

• Aðgerðarleysismála

Einkahlutafélag er:

Með lágmarkshlutafé upp á 500.000kr

Fjármálafyrirtæki sem hafa starfsleyfi til verðbréfaviðskipta skulu:

Flokka viðskiptavini sína í viðurkenndu gagnaðila, fagfjárfesta og almenna fjárfesta

Hvert er eðli þjóðréttarsamnigna?

Þjóðréttarsamningur er samningur á milli tveggja eða fleiri ríkja innbyrðis eða á milli ríkja og alþjóðastofnanna sem ætlað er að stofna réttindi og skyldur milli aðila

Hvaða fullyrðing er rétt um birtingu laga?

Óbirtum lögum verður ekki beitt

Hvað telst ekki til réttarheimilda?

Hæstiréttur

Hvað telst til úrræða kaupanda vegna galla í lögum um lausafjárkaup. Kaupandi getur krafist þess að fá:

Afslátt

Riftun

Félagaform fjármálafyrirtækja skal að meginstefnu til vera:

Hlutafélag

Verðbréfaviðskipti eru t.d.

Eignastýring

Hvaða atriði skal hafa í huga þegar tekist er á við erfiða viðsemjendur?

• Hafa ávallt stjórn á skapinu

• Setja sjálfann sig í spor viðsemjandans

• Leita að sameiginlegum samningagrundvelli

Hverjar eru helstu meginreglur samnignaréttar?

Form samninga skiptir ekki máli (munnlegir eða skriflegir t.d. skiptir ekki máli)

Samningafrelsi ríkir

Hver er einn helsti munur á lánssamningi og skuldabréfum?

Lánssamningur eru undanþegir greiðslu stimpilgjalda

Lausafé er:

Allar þær eignir sem ekki teljast fasteignir

Á hverju regluþingi er skylt að leggja fram:

Fjárlög

Hvað á við um hagsmunaágreining:

Deilur um kaup og kjör þegar kjarasamningar eru útrunnir

Í sameignafélagi skal stofnfé vera að minnsta kosti:

0 kr

Í hlutafélagi skal stofnfé vera að minnsta kosti:

4.000.000kr

Hvað er ekki nauðsynleg aðgerð að baki stofnunar hlutafélags?

Samningar við lánadrottna

Lög um lausfjárkaup eru:

Stundum frávíkjanleg

Hvaða skilyrði þarf krafa að fullnægja til að hún njóti réttarverndar?

Þau skilyrði eru:

• Það verður að vera skýrt afmarkað hvað kröfuhafi getur krafið skuldara um. 

• Krafan má ekki snúast um neitt sem er ómögulegt að inna af hendi. 

• Krafa má ekki vera andstæð lögum og velsæmi. 

Teljið upp viðskiptabréfakröfurnar?

Skuldabréf

Tékkar

Víxlar

Hlutabréf

Farmskírteini

Líftryggingarskírteini

Hvað er verðtrygging?

Verðtrygging tekur mið af breytingum vísitölu milli mánaða og er oftast mæld miðað við heilan mánuð. 

Fjallaðu um réttindamissi þriðja manns þegar kemur að viðskiptabréfakröfum?

Réttindamissir þriðja manns: Öll réttindi yfir viðskiptabréfi sem ekki hafa verið rituð á bréfið sjálft glatast þegar bréfið er framselt. 

Hvað er skuldabréf?

Skuldabréf er einhliða og skrifleg yfirlýsing útgefanda um skyldu hans til að greiða öðrum peninga. Ekki eru til nein sérstök lög um skuldabréf en víða er hægt að finna reglur um þau í löggjöfinni. 

Hvað er ábyrgð in solidum og pro rata ábyrgð?

Ábyrgð in solidum: Hver ábyrgðarmaður fyrir sig ábyrgist greiðslu á allri skuldinni. Ábyrgðin er því ,,einn fyrir alla og allir fyrir einn”. 

Pro rata ábyrgð: Hver ábyrgðarmaður ábyrgist aðeins sinn hluta skuldarinnar. Ef það eru fjórir ábyrgðarmenn að einnar milljón króna skuld ábyrgist hver og einn aðeins fjórðung skuldarinnar. 

Hver eru vanefndarúrræði ykkar ef þið kaupið gallaða fasteign?

• Kaupandi getur krafist úrbóta.

• Kaupandi getur krafist afsláttar sem er ákveðinn að tiltölu eða í samræmi við kostnað við af því að bæta úr galla. 

• Séu gallar verulegir getur kaupandi krafist riftunar. 

• Kaupandi getur krafist skaðabóta vegna tjóns sem rekja má til gallans. 

• Kaupandi á stöðvunarrétt. 

Hver eru úrræði ykkar sem kröfuhafar ef skuldari ykkar vanefnir skyldu sína gagnvart ykkur?

Helstu úrræði eru:

• Dráttarvextir

• Afsláttur

• Heimild til að fresta eigin greiðslu þar til gagnaðilinn efnir af sinni hálfu

• Skaðabætur

• Riftun

Hvað er lögfræði?

Lögfræði fæst við að útskýra á fræðilegan hátt lög og reglur á hverjum tíma, veita almenna fræðslu um lögskipan ríkja og ríkjabandalaga, svo og að brjóta til merjar ýmis grundvallaratriði sem eru undirstaða laga og réttar.