sociale psychologie

Sociale psychologie

alle processen die zich afspelen wanneer mensen in contact komen met elkaar.

Percept

de zintuigelijke waarneming van uiterlijk, lichaamstaal en gedrag.

Concept

de invulling van de waarneming

Cognitieve schema’s

Innerlijke structuren over de wijze waarop bepaalde zaken/ gebeurtenissen samenhangen.

Schijnwerper

meest relevant, u aandacht gaat hiernaartoe. Focust zich op het negatieve, nooit op het positieve want dit mag blijven duren

Gatenvuller

ontbrekende invullen, we vullende cognitieve schema’s aan met ontbrekende informatie

Gedragswijzer

door de info te activeren weten we hoe we ons moeten gedragen

Priming

een recente gebeurtenis de toegankelijkheid van een bepaald schema voor een bepaalde tijd zal verhogen.

Attributie

een verklaring, een oorzaak geven aan gedrag.

interne attributie

we schrijven het gedrag van een persoon toe aan de persoon zelf

externe attributie

we schrijven het gedrag van een persoon toe aan een factor buiten de persoon

variabele factoren

zaken die kunnen veranderen of variëren

stabiele factoren

zaken die vaststaan, nooit veranderen. Dit was vroeger zo, en zal morgen ook zo zijn

Spontane attributies

activeren een eigenschap \= automatisch

Intentionele attributies

schrijven een eigenschap toe aan een persoon \= bewust

Corresponderende inferentietheorie (Jones en Davis)

attribueren, bepaald door drie variabelen; keuze, situatie en gevolgen

Covariatiemodel (Kelley)

geneigd een gecombineerde entiteit-persoon attributie te maken

Consensus (overeenstemming)

gedrag varieert ngl de persoon zelf – (hoeveel personen doen het?)

Distinctiviteit (onderscheidenheid)

gedrag varieert ngl andere personen of omstandigheid (in hoeveel soorten situatie komt dit voor?)

Consistentie (stelselmatigheid)

systematisch gedrag (hoe dikwijls gebeurt het)

Impliciete persoonlijkheidstheorieën

zijn netwerken van assumpties over relaties tussen trekken en gedragingen. Als men beseft of waarneemt dat iemand een specifieke trek heeft, verwacht men bij die persoon ook andere, min of meer verwante trekken te vinden.

Halo effect

het waarnemen van (sommige) positieve kenmerken van een persoon waar we dan een totaal positieve indruk van maken.

Primacy effect

de eerste indruk blijft het beste bij voor een korte tijd. Wanneer we iemand in verschillende situaties leren kennen krijgen we een meer genuanceerd beeld en vervaagt de eerste indruk

Recency effect

de laatste, meest recente informatie gaat het oordeel bepalen

Gelijkaanmijeffect

Mensen die kwaliteiten of eigenschappen hebben die we ook aan onszelf toeschrijven, worden als positiever gezien dan mensen die verschillen

Projectie

eigenschappen of emoties van zichzelf tracht te ontkennen, verbergen of verdringen door deze toe te schrijven aan iets of iemand anders.

Empathie

Je kunnen verplaatsen in situatie, gevoelens, gedachten van de ander. Je gaat er niet vanuit dat de andere zich net zo voelt in een situatie dan jij jezelf voelt. Iedereen beleeft zaken op zijn eigen manier. We stellen de andere centraal en niet onszelf

Zelfvervullende voorspelling \= Selffulfilling prophecy

De zichzelf vervullende voorspelling vervormt je waarneming en beïnvloedt je gedrag.

Rosenthal effect of Pygmalion-effect

“Het is het proces waarbij de verwachtingen over een persoon hem of haar ertoe brengen zich volgens die verwachtingen te gedragen, waardoor de verwachting uitkomt. “

quick and dirty methode

we gaan met de grove borstel door de info en vormen een intuïtief totaalbeeld.

Sociale categorisering

neiging om objecten te categoriseren

Assimilatie

de verschillen binnen de categorie te verkleinen

Contrast

de verschillen tussen de categorieën te vergroten

Zelfcategorisering

we maken zelf steeds deel uit van een categorie

Multicollectiviteit

elke mens maakt deel uit van verschillende groepen met elk hun eigen cultuur

In-groups

groepen waartoe we behoren -\> verschillen worden geminimaliseerd, eigenen ons vervolgens de eigenschappen van de hele groep toe. \=\> sterk vertekend beeld

Outgroups

groepen waartoe je niet toe behoort -\> verschillen worden gemaximaliseerd

Out-grouphomogeniteitseffect

1 kenmerk klopt voor een hele groep, de schijnwerp staat maar op 1 kenmerk waardoor we de anderen niet meer zien

Stereotypen

aan een groep mensen, een verzameling stabiele simplistische over generaliserende kenmerken gaan toeschrijven.

Discriminatie

een kenmerk van iemand wordt tegen die persoon gebruikt in een situatie waar dat kenmerk van geen belang zou mogen zijn. !! kruispuntdenken !!

Privilege

een kenmerk van iemand wordt positief gebruikt in een situatie terwijl dat kenmerk hier ook niet van belang zou mogen zijn.

Sociaal belemmeringseffect

de aanwezigheid van anderen zorgt voor trager leerproces

Collectieve processen

hoe beïnvloeden anderen ons, aanwezig of niet

Sociale facilitatie

Het proces waarbij de aanwezigheid van anderen het uitvoeren van eenvoudige taken bevordert, maar hinderlijk is voor de prestaties op moeilijke taken

Zojac-oplossing

De weg tussen de aanwezigheid van anderen en prestatie verloopt uit een drietal stappen

Uziel oplossing

zelfbeeld. mensen die positief tegenover sociaal contact en met een hoge zelfwaardering stonden, beter presteren in aanwezigheid, en mensen die eerder negatief staan tegenover sociaal contact en met een lage zelfwaardering eerder slechter gaan presteren.

Evaluatietheorie

de aanwezigheid van anderen alleen tot sociale facilitatie leidt als de anderen als potentiële beoordeelaars gezien worden.

Social loafing

De neiging van mensen om slechter te presteren bij eenvoudige taken, maar beter bij complexe taken als ze in aanwezigheid van anderen zijn en als hun individuele prestaties niet kunnen worden beoordeeld.

Deïndividuatie

Het vervagen van normale grenzen wanneer mensen zich in een menigte bevinden, wat leidt tot een toename van impulsief en afwijkende gedrag

Attitudes

gedachten en gevoelens tegenover andere dingen en mensen

Klassieke conditionering

een neutrale prikkel geassocieerd wordt met een geladen prikkel waardoor die neutrale prikkel dezelfde lading krijgt.

Operante conditionering

de relatie tussen een gedrag en een beloning of straf als gevolg van dat gedrag.

Habituatie/gewenning

de intensiteit van een prikkel vermindert naarmate we er meer mee in contact komen.

Aanbiedingseffect

taken die op zich neutraal zijn worden positiever naarmate we er meer mee in contact komen (Zajonc)

Plafondeffect

na een aantal aanbiedingen verandert de attitude niet meer

Percipieerde controle gedrag(Azjen)

de mate waarin je denkt dat je u gedrag onder controle hebt.

Balanstheorie (Heider)

uit dat mensen streven naar een evenwichtige relatie met hun omgeving. In gevallen van 'onbalans' bestaat volgens deze theorie de motivatie om hier iets aan te doen

Cognitieve dissonantietheorie (Festinger)

onze overtuigingen en ons gedrag in overeenstemming zijn met elkaar. Wanneer dit niet zo is ervaren wij spanning (een dissonantie, arousal, spanning) en moeten we die corrigeren door ofwel ons gedrag aan te passen of onze overtuiging bij te schaven.

Zelfperceptietheorie (Bem)

mensen leiden hun eigen persoonlijkheid af uit hun gedrag, net zoals ze dat bij anderen doen.

Waarden

Algemene overkoepelende thema’s die in een samenleving of groep als nastrevenswaardig worden gezien.

Normen

impliciete, ongeschreven regels \= gedragswijzer

Regels

expliciete afspraken die mensen maken om ervoor te zorgen dat de norm gehaald wordt

Autokinetisch effect

een illusie van het visuele systeem

Conformiteit

de aanpassing van percepties, opinies en gedrag om het in overeenstemming te brengen met de groepsnormen

Conformisme

de geneigdheid van individuen het eigen gedrag, het eigen oordeel en de eigen mening kritiekloos aan te passen aan de groepsnorm

Voet tussen deur techniek

eerst iets kleins vragen, waarvan de kans groot is dat mensen de vraag inwilligen, om vervolgens een grotere vraag te stellen.

Deur in gezicht techniek

je begint met iets heel groot te vragen, en vervolgens de vraag af te zwakken tot een soort troostprijs die mensen je dan geven.

Wipwap effect

Wanneer mensen verward zijn gaan ze sneller op een verzoek in dan wanneer ze rationeel kunnen afwegen

Gehoorzaamheid

gedragsverandering als gevolg van een bevel van een autoriteit

Affiliatie

de natuurlijke behoefte aan contact met soortgenoten

Sociale vergelijkingstheorie (Festinger)

mensen vergelijken hun prestaties, gevoelens en meningen graag met anderen, om een duidelijker beeld van zichzelf te hebben. We vergelijken we het liefst onze opvattingen met gelijkgestemden, omdat die ons het idee geven dat we gelijk hebben, en dat geeft ons minder spanning

Steun en bescherming zoeken

de neiging om bescherming te zoeken bij een sterkere partij.

Zoeken naar informatie

zoeken graag contact met iemand die ons informatie kan geven over onze bedreiging.

Emotionele besmetting

angst en spanning alleen maar groter maken door iemand te zoeken die ook in spanning verkeert.

Positieve effecten

de ander beantwoord netjes aan onze verwachting

Contactfrequentie

de frequentie waarmee we elkaar ontmoeten

Aanbiedingseffect (Zajonc)

het volstaat om een neutrale prikkel voldoende aan te bieden aan mensen, opdat ze die prikkel als positiever zouden gaan beoordelen -\> positief aanbiedingseffect

gewenning/habitueren

de vaststelling dat de reactie op een prikkel vermindert naarmate hij vaker wordt aangeboden (reactie verminderd)

economisch principe

wanneer iemand iets voor ons doet, hebben we de neiging om iets terug te doen.

Similaritieitsbeginsel

de overeenstemming van waarden en normen brengt mensen bij elkaar

liefdesdriehoek (Sternberg)

onderscheid tussen 7 soorten liefde; aardig vinden, vriendschappelijke liefde, verbintenis, onbenullige liefde, blinde liefde, romantische liefde en volmaakte liefde

Passionele liefde

fysiologische opwinding + verlangen om onafgebroken bij de persoon te vertoeven. Meestal ook een erotische of seksuele component

kameraadschappelijke liefde

minder opeisend, omvat genegenheid en wederzijds vertrouwen

Passie (parameter liefdesdriehoek)

de emotionele en fysieke opwinding die samengaat met het verlangen naar contact.

Intimiteit (parameter liefdesdriehoek)

het verlangen naar openhartig en teder contact, en de oprechte bezorgdheid om het welzijn van de ander.

Inzet (parameter liefdesdriehoek)

de beslistheid om de relatie in stand te houden.

Hechting

belangrijk proces in emotionele en sociale ontwikkeling. Geeft ons de nodige veiligheid

Veilige gehechtheid

kind kan van streek zijn bij een tijdelijke afwezigheid van de ouders, maar laat zich snel geruststellen.

Vermijdende gehechtheid

kinderen onderdrukken hun behoeften aan nabijheid, maar zijn niet gerust in de respons die ze zullen krijgen

Angstig-ambivalente hechting

gehechte ouders zijn op hun beurt niet goed afgestemd op de baby, ouders reageren inconsequent op behoeften kind

Gedesorganiseerde hechting

baby gaat niet meer naar moeder kijken omdat zij vreemd ambivalent gedrag vertoont

Prosociaal gedrag

gedrag dat erop gericht is om anderen te helpen, los van het feit of er eigenbelang mee gemoeid is.

Empathie

het vermogen om zich in te leven in de situatie van de ander, en daarbij dezelfde gevoelens te ervaren als de persoon.

5 stappenplan Darley en Latané

Stap 1 ;opmerken situatie.

Stap 2; interpreteren als nood.

Stap 3; medeverantwoordelijk voelen (deïndividuatie).

Stap 4; kiezen welk gedrag (sociale belemmering).

Stap 5; Kosten baten analyse

Sociale dilemma’s

situaties waar mensen de neiging hebben om dingen te doen die goed zijn voor zichzelf, maar nadelig voor de groep

GEF-hypothese

greed (hebzucht) , efficiency (efficiëntie) en fairness (billijkheid).

Omstanderseffect

Hoe meer mensen aanwezig zijn, hoe minder verantwoordelijkheid we voelen om in actie te treden.

Motivationeel

Geen zin meer om het te proberen, motivatie zakt

Cognitief wordt het leerproces geblokkeerd

Hersenprocessen blokkeren, niet in staat oplossingen te bedenken

Emotioneel

angst -\> depressieve of apathische reactie